گل محمدی در اسلام از جایگاه بسیار ویژهای برخوردار است و نام خود را از پیامبر بزرگوار این دین مقدس گرفته است. بنا به نقلی این گل از قطره عرق جبین پیامبر عظیم الشان اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) که بر خاک چکیده است روییده است. چنانکه مولوی در دیوان شمس می سراید:
امروز روز شادی و امسال سال گل نیکوست حال ما که نکو باد حال گل
گل را مدد رسید ز گلزار روی دوست تا چشم ما نبیند دیگر زوال گل
مستست چشم نرگس و خندان دهان باغ از کر و فر و رونق و لطف و کمال گل
سوسن زبان گشاده و گفته به گوش سرو اسرار عشق بلبل و حسن خصال گل
جامه دران رسید گل از بهر داد ما زان می دریم جامه به بوی وصال گل
گل آن جهانیست نگنجد در این جهان در عالم خیال چه گنجد خیال گل
گل کیست قاصدیست ز بستان عقل و جان گل چیست رقعه ایست ز جاه و جمال گل
گیریم دامن گل و همراه گل شویم رقصان همی رویم به اصل و نهال گل
اصل و نهال گل عرق لطف مصطفاست زان صدر بدر گردد آن جا هلال گل
زنده کنند و باز پر و بال نو دهند هر چند برکنید شما پر و بال گل
مانند چار مرغ خلیل از پی فنا در دعوت بهار ببین امتثال گل
خاموش باش و لب مگشا خواجه غنچه وار می خند زیر لب تو به زیر ظلال گل
خاقانی در دیوان اشعار خود آنجا که از مجلس پرندگان برای انتخاب بهترین رستنی حکایت میکند از زبان عنقا در وصف گل میگوید:
عنقا برکرد سر گفت: کز این طایفه دست یکی در حناست جعد یکی در خضاب
این همه نورستگان بچه حورند پاک خورده گه از جوی شیر گاه ز جوی شراب
گرچه همه دلکشند از همه گل خوبتر کو عرق مصطفاست وان دگران خاک و آب
چنین به نظر میرسد این گل از شدت خوشبویی به پیامبر رحمت منسوب و منتسب شده باشد.
در طی قرون وسطی جهان اسلام سردمدار پرورش گل محمدی و تولید اسانس و گلاب آن بوده است. صلاحالدین ایوبی سردار بزرگ اسلام پس از فتح اورشلیم (Jerusalem) در سال ۱۱۸۷ دستور داد مسجد عمر در این شهر که توسط مسیحیان به کلیسا تبدیل شده بود را با ۵۰۰ بار شتر گلاب که از دمشق آورده شده بود تطهیر کنند و سپس به آن پا نهاد. سلطان محمد دوم سلطان عثمانی نیز در سال ۱۴۵۳ میلادی پس از فتح استانبول (Constantinople) کار مشابهی را در مورد مسجد سوفیه (Mosque of St. Sophia) در این شهر انجام داد. امروزه نیز خانه کعبه به عنوان مقدسترین مکان در جهان اسلام سالانه دو بار (اول شعبان و اول ذیالحجه) با بهترین گلاب قمصر کاشان شستشو و عطرآگین میشود. همچنین گلاب در مراسم مذهبی مسلمانان و به ویژه ایرانیان جایگاه ویژهای دارد و به نیت تیمن و تبرک و ابراز ارادت به صاحب نام گل مولد آن پیامبر بزرگوار اسلام مورد استفاده قرار می گیرد.
گل محمدی از اولین گیاهانی است که توسط دانشمند بزرگ ایرانی و اسلامی بوعلی سینا حوالی سالهای ۱۰۳۷-۹۸۰ میلادی تقطیر شده و گلاب حاصل از آن در درمان بیماریها بکار گرفته شده است. استخری (جغرافیدان ایرانی قرن ۹ میلادی) از صدور گلاب از استان فارس به سایر بلاد اسلامی و حتی چین خبر داده است. ابن خلدون دانشمند و مورخ مسلمان قرن ۱۴ میلادی از ارسال سالانه ۳۰۰۰۰ بطری گلاب طی سالهای ۸۱۷-۸۱۰ میلادی از استان فارس به عنوان خراج به خلیفه در بغداد خبر داده است. دستگاه های گلابگیری در قرن دهم میلادی به وسیله مسلمانان (طی فتوحات اسلامی) به اسپانیا برده شده است. بر اساس این شواهد تاریخی، قدمت توليد گل محمدي و گلاب آن در ایران به حداقل هزار سال مي‌رسد. حوالی سال ۱۶۰۰ میلادی صنعت تهیه عطر در شیراز کاملا رایج بوده است. کلمه عطر (Aettr) در فارسی به معنی چربی است و به دلیل ماهیت چرب اسانس گل محمدی و سایر اسانسهای گیاهی به آنها اطلاق شده است. ایران در سال ۱۸۹۱ مقدار ۲۰۰۰۰۰ کیلوگرم گلاب به هندوستان صادر کرده است. تا قرن ۱۶ میلادی ایران تولید کننده اصلی گل محمدی و اسانس و گلاب آن بوده است و از این تاریخ زراعت گل سرخ از ایران به شرق و غرب عالم گسترش یافته است.
مهمترین محصول گل محمدی در ایران گلاب می باشد.
این محصول در رویشگاههای مختلف این گل در کشور که شامل کاشان، فارس، کرمان، مشهد و … می باشد به دو شیوه سنتی و صنعتی استحصال می گردد و علاوه بر مصرف گسترده داخلی از اقلام مهم صادراتی ايران نيز به شمار میرود و سالانه حجم قابل توجهی از آن به سایر نقاط جهان از جمله اروپاي شرقي، آلمان، كشورهاي عربي و … صادر می گردد.
محصول دیگر گل محمدی اسانس یا عطر آن می باشد.
متاسفانه این محصول سهم بسیار ناچیزی در صنعت گل محمدی در ایران دارد و با وجود اینکه از نظر ارزش اقتصادی به مراتب از گلاب باارزشتر است مورد توجه چندانی قرار نگرفته است. از مهمترین دلایل این بیتوجهی نبود دانش کافی در مورد جنبه های مختلف این محصول (ماهیت، خصوصیات، ارزش اقتصادی، کاربردها و…) در کشور و عدم وجود پایگاه علمی توانمند و آگاه برای پشتیبانی علمی مناسب مراحل تولید، فرآوری، ارتقاء، تعیین و تضمین کیفیت آن طی سال های گذشته بوده است.
